Przyczyny obrzęku i sposoby radzenia sobie ze spuchniętymi stopami

Masz spuchnięte, zmęczone nogi? Opuchnięte kostki u nóg często zdarzają się u kobiet w ciąży, mogą być efektem urazu – ale nie tylko. Poznaj inne możliwe powody i dowiedz się, jakie są sposoby na opuchnięte i zmęczone stopy.

Spis treści:

• Jakie są rodzaje obrzęku?
• Dlaczego stopy puchną? Możliwe przyczyny obrzęków
• Obrzęk jako objaw schorzeń
• Sposoby na spuchnięte stopy
• Domowe sposoby na obrzęk stóp

Jakie są rodzaje obrzęku?

Wyróżnia się dwa rodzaje obrzęku nóg: obrzęk żylny i obrzęk limfatyczny. Obrzęk żylny związany jest z nadmiarem płynów o niskiej lepkości i ubogich w białka, który nie może być skutecznie usunięty przez prawidłowo funkcjonujący układ limfatyczny. Obrzęk limfatyczny z kolei to nadmiar płynów bogatych w białka w skórze i tkance podskórnej, spowodowany dysfunkcją układu limfatycznego. Istnieje również trzeci typ obrzęków – lipodemia (tzw. choroba grubych nóg). Jest związana z odkładaniem się tkanki tłuszczowej w kończynach dolnych. [1]

Obrzęk limfatyczny

Limfodemia to stan, w którym płyny gromadzą się w tkankach z powodu dysfunkcji układu limfatycznego. Może być pierwotny, który dzieli się na wrodzony, przedwczesny i późny. Może mieć też charakter wtórny – spowodowany nowotworami, operacjami, radioterapią czy infekcjami. Charakteryzuje się pogrubioną, ciemniejszą skórą i brakiem zagłębień. [1]

Dlaczego stopy puchną? Możliwe przyczyny obrzęków

Obrzęk stóp zazwyczaj wynika z gromadzenia się płynów w tkankach i może mieć wiele różnych przyczyn. Nie zawsze są one związane z poważnymi chorobami. Do zatrzymywania płynów może dojść wskutek urazu. Wówczas płyny zatrzymują się w miejscu kontuzji, powodując opuchliznę. Przepływ krwi i limfy zakłóca także ucisk na żyły, spowodowany długotrwałym siedzeniem lub staniem i zbyt ciasnym obuwiem. Nadmierne spożycie soli prowadzi do zatrzymywania płynów, co również bywa przyczyną opuchlizny nóg. Mogą one być także efektem przyjmowania niektórych leków. [1]

Obrzęk przedmiesiączkowy nie jest stanem chorobowym. Występuje kilka dni przed miesiączką oraz ustępuje po jej rozpoczęciu. Obrzęki w okolicach kostek i stóp zdarzają się także w przebiegu ciąży. [1]

Obrzęk jako objaw schorzeń

Obrzęk stóp zazwyczaj wynika z gromadzenia się płynów w tkankach i może mieć wiele różnych przyczyn. Nie zawsze są one związane z poważnymi chorobami. Do zatrzymywania płynów może dojść wskutek urazu. Wówczas płyny zatrzymują się w miejscu kontuzji, powodując opuchliznę. Przepływ krwi i limfy zakłóca także ucisk na żyły, spowodowany długotrwałym siedzeniem lub staniem i zbyt ciasnym obuwiem. Nadmierne spożycie soli prowadzi do zatrzymywania płynów, co również bywa przyczyną opuchlizny nóg. Mogą one być także efektem przyjmowania niektórych leków. [1]

Obrzęk przedmiesiączkowy nie jest stanem chorobowym. Występuje kilka dni przed miesiączką oraz ustępuje po jej rozpoczęciu. Obrzęki w okolicach kostek i stóp zdarzają się także w przebiegu ciąży. [1]

Puchnięcie nóg i stóp może być objawem różnych schorzeń, zarówno w obrębie kończyn, jak i ogólnoustrojowych. W zależności od dodatkowych objawów i historii pacjenta możliwe jest ustalenie przyczyn. Puchnięcie stóp może być wynikiem problemów z krążeniem i niektórych poważnych chorób. Poniżej przedstawiamy najczęstsze przyczyny opuchniętych nóg:

• niewydolność żylna, [1]
• niewydolność serca, [1]
• nadciśnienie płucne, [1]
• choroby nerek, [1]
• problemy hormonalne (np. niedoczynność tarczycy), [2]
• obrzęk idiopatyczny (dotyczy przede wszystkim kobiet miesiączkujących), [1]
• zakrzepica żył głębokich, [1]
• otyłość. [1]

Jak sprawdzić, co jest przyczyną opuchniętych stóp?

Aby ustalić przyczynę obrzęków nóg i stóp, ważna jest odpowiednia diagnostyka. Jeśli udasz się do lekarza, pierwszym krokiem będzie zbadanie historii medycznej i zebranie wywiadu. Kluczowe będzie ustalenie czasu trwania obrzęku, jego charakterystyki (czy towarzyszy mu ból) oraz sprawdzenie, czy przyjmowane są leki, które, mogą go powodować. Następnie wykonuje się badanie fizykalne, które obejmuje ocenę BMI, lokalizację opuchlizny, obecność pittingu (czy skóra pozostaje wgłębiona po naciśnięciu) oraz analizę zmian skórnych, które mogą wskazywać na przyczynę. Na przykład żylaki na stopach mogą być związane z przewlekłą niewydolność żylną. W zależności od wstępnej diagnozy i podejrzeń lekarza mogą być zlecone badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, poziom elektrolitów, testy funkcji wątroby i nerek, oraz badania obrazowe. [1]

Sposoby na spuchnięte stopy

W zależności od przyczyny opuchlizny stosowane są różne metody leczenia, obejmujące zarówno postępowanie zachowawcze, jak i leczenie farmakologiczne oraz niefarmakologiczne. Leczenie obrzęków powinno być dostosowane do specyficznych potrzeb pacjenta i obejmować zarówno terapie medyczne, jak i domowe środki zaradcze.

Leczenie farmakologiczne

Postępowanie farmakologiczne zależy od przyczyny problemu. W przypadku niewydolności żylnej i przy obrzęku idiopatycznym leczenie może obejmować krótki okres stosowania diuretyków – preparatów moczopędnych. [1] Limfodemia jest trudna do leczenia farmakologicznego, a diuretyki zazwyczaj nie przynoszą ulgi. W tym przypadku sprawdza się manualny drenaż limfatyczny i czasami interwencja chirurgiczna. [1] W przebiegu zakrzepicy żył głębokich stosuje się preparaty przeciwzakrzepowe – heparynę drobnocząsteczkową, a następnie warfarynę. [1]

W terapii obrzęków pomocne są także preparaty z diosminą mikronizowaną. Ta substancja sprzyja poprawie elastyczności i napięcia ścian naczyń żylnych. Usprawnia odpływ krwi z kończyn dolnych oraz wpływa na zmniejszenie przepuszczalności ścian naczyń włosowatych i usprawnienie przepływu limfy. [3]

Domowe sposoby na obrzęk stóp

Domowe sposoby na opuchnięte nogi pomagają przynieść ulgę w takich dolegliwościach, jak uczucie ciężkich nóg czy zmęczone nogi. W łagodzeniu obrzęków w warunkach domowych pomocne może być uniesienie nóg podczas odpoczynku czy stosowanie żeli z kasztanowcem. Warto unikać długich, gorących kąpieli. Redukcji opuchlizny sprzyja ograniczenie spożycia soli oraz kontrola masy ciała. Regularne ćwiczenia oraz noszenie dostosowanej odzieży również są pomocne, szczególnie w przypadku limfodemii. [1]

Najczęściej zadawane pytania dotyczące spuchniętych stóp:

1. Czy mogę stosować zioła na nadmiar wody?
W przypadku opuchlizny stóp spowodowanej gromadzeniem się wody w organizmie pomocne mogą być zioła o właściwościach moczopędnych. Naturalne diuretyki pomagają zwiększyć objętość wydalanego moczu, przyczyniając się do usuwania nadmiaru wody z organizmu. Do takich ziół należy m.in. liść brzozy, korzeń mniszka lekarskiego, czy ziele skrzypu. Te surowce zawierają substancje czynne, takie jak flawonoidy, saponiny czy olejki eteryczne, które wspierają procesy moczopędne, poprawiają przepływ moczu i pomagają w eliminacji toksyn oraz nadmiaru płynów. [2]

2. Czy spuchnięte stopy w ciąży są powodem do niepokoju?
Spuchnięte stopy u kobiet w ciąży nie są zazwyczaj powodem do niepokoju, ponieważ jest to powszechny objaw związany z zatrzymywaniem płynów w organizmie. Obrzęki nóg, powiek, twarzy i rąk występują u około 50% kobiet w trzecim trymestrze ciąży. [5] Jednakże warto skonsultować się z lekarzem, szczególnie jeśli obrzęk stóp jest nasilony, towarzyszy mu ból, silne uczucie ciężkości, skurcze nocne, czy inne niepokojące objawy.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. John W. Ely i in., Approach to Leg Edema of Unclear Etiology, The Journal of the American Board of Family Medicine March 2006, 19 (2) 148-160; DOI: https://doi.org/10.3122/jabfm.19.2.148
2. Ejsmont Ł., Leki roślinne stosowane w chorobach układu moczowego cz.I, Farmakognozja online: http://www.farmakognozjaonline.pl/index.php?podstrona=artyku14 [Dostęp online 06.08.2024]
3. Diosmina mikronizowana, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=235 [Dostęp online 06.08.2024]
4. Szczeklik W., Obrzęki, Podręcznik Interna – Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.23.
5. Rashmi Kumari i in., A clinical study of skin changes in pregnancy, Indian J Dermatol Venereol Leprol 2007;73:141: https://ijdvl.com/a-clinical-study-of-skin-changes-in-pregnancy/